Satış ve operasyon planlaması, işletmelerde birbirinden bağımsız şekilde hareket eden unsurları dengelemek için yapılır. İşletmenin stratejik hedeflerine bağlı olarak uzun vadeli planlar hazırlanır. S&OP süreci, tüm organizasyonun bir stratejiye entegre hâlde çalışmasını sağlar. Bu bağlamda belirlenmiş kurumsal hedefler doğrultusunda satıştan tedarik zincirine kadar geniş bir alanda düzenlemeler yapılır. Bu düzenlemeler, geniş bir zaman dilimini kapsadığı gibi günlük operasyonlar üzerinde de etki gösterir. Şirketin tedarik zincirindeki ani talep değişikliklerine hızla cevap verme yeteneği de satış planlama aracılığıyla geliştirilebilir.
İşletme yönetim süreçlerinde öngürelen satışlar için ayrıntılı tahminler oluşturmak arz ve talebin dengelenmesine yardımcı olur. Şirketin büyüklüğüne ve hedeflerine bağlı olarak bu tahminler hem aylık hem de yıllık olmak üzere farklı süreçleri kapsayacak şekilde yapılır. Satış ve operasyon planlaması sayesinde arz talep dengesi için gerçekçi bir senaryo oluşturmak mümkündür. Bu planlamanın yapılma amaçları şunlardır:
- Üretim sürecinde talep ve arzı göz önünde bulundurarak karar vermek
- Sürece dâhil olan departmanlar arası şeffaflık ve iletişim
- Envanter yönetimini doğru yapmak
- Satış ve bütçe tahmini
- Ürün veya hizmetin yönetiminde net bir anlayış benimsemek
Sistematik bir planlama döngüsünü temsil eden S&OP, düzenli aralıklarla tekrar edilir. Uygulama, şirketin faaliyet alanına ve hedeflerine göre değişiklik gösterse de belirli aşamalar temelde aynıdır. Bahsi geçen bu aşamalara; ürün, talep, tedarik ve finansla ilgili planlama adımları ile mutabakat gibi farklı unsurlar dâhildir. Planlamanın son aşaması ise yönetim kadrosunun süreci gözden geçirmesi sonucunda gerçekleşir.
Ürün Planlama
Satış ve operasyon planlama sürecinin ilk basamağında ürün ve hizmetlerle ilgili uygulamalar yer alır. Bir şirketin temel hedefi, pazarın ihtiyaçlarına uygun ürünü temin ederek işleyişini başarılı bir şekilde sürdürmektir. Ürün planlama aşaması, S&OP sürecinin en önemli adımlarından biridir. Ürünün ömür döngüsü ve portföy yönetimi, şirketin satış stratejilerinin belirlenmesinde kritik bir rol oynar. Firmanın aylık ve yıllık hedefleri de yine ürün planlaması sayesinde sağlıklı bir biçimde belirlenebilir. Bu aşamanın kapsamında Ar-Ge çalışmaları ve lansman projeleri de yer alır. Ar-Ge, şirket tarafından pazara sunulan ürünün kullanıcı beklentilerine göre yenilenmesini beraberinde getirir. Projelerin kurumsal planlara uyum sağlayabilmesi açısından yeniliği hedeflemesi oldukça önemlidir.
Talep Planlama
Satış ve operasyon planlamasının temel amaçlarının arasında arz ve talep dengesinin doğru bir şekilde sağlanması da yer alır. Satışı doğrudan etkileyen bu durum, şirketlerin ileriye dönük hedeflerini gerçekleştirmesi noktasında önemli bir husustur. Kurumlar, ürünlerine ve hizmetlerine yönelik talebin miktarını öngörebilmek için bu planlamaya ihtiyaç duyar. Talep planlama aşamasına; satış tahminleri, fiyatlandırma öngörüleri ve performans göstergeleri gibi pek çok fonksiyon dâhildir. Şirketler, sistematik bir planlama sayesinde talep tahminlerine uygun üretim yapabilir. Bu sayede satış hedeflerini gerçekleştirmek için ideal stratejileri saptamak mümkün olur.
Tedarik Planlama
Şirketlerin ürün veya hizmet satışı noktasında aldıkları her karar, sürecin başarısını doğrudan etkiler. Markanın pazarda satışa sunduğu ürünlerin talebi karşılama açısından yeterli olabilmesi için tedarik planlamasının güçlü bir şekilde yapılması gerekir. Satış ve operasyon planlama sürecinin önemli bir aşaması olan bu adım, depolama ve lojistik gibi pek çok departman üzerinde etkilidir. Ürün tedariği açısından depoların kapasite ihtiyaçlarının belirlenmesiyle talebi karşılayabilecek etkin planlar oluşturabilir. Ayrıca üretim ve satın alma süreçlerinin kritik aşamaları için de tedarik planlaması yapmak gerekir. Bu aşamada şirketin tüm operasyon departmanları için bir performans göstergesi takibi yapılır. Böylece stok kontrolü ve birikmiş sipariş gibi durumlar kontrol altına alınabilir.
Finansal Planlama ve Mutabakat
Satış ve operasyon planlama sürecinin başarıya ulaşması noktasında finansal değerlendirmeler son derece önemlidir. Finansal planlama ve mutabakat aşamasında, şirketin düzenli işleyişi için alternatif senaryolar değerlendirmeye alınır. Aylık ve yıllık periyotlarla yapılan bu planlamada, finansal projeksiyonlar ve riskler üzerinden çıkarımlar yapılır. Pozitif ve negatif durumların analiz edilmesinin sonucunda, şirket bütçesinde oluşabilecek sapmalar konusunda önlem almak mümkün hâle gelir. Finansal planlama ve mutabakat adımında, şirketin yönetim kadrosuna sunulacak olan öneriler belirlenir. Operasyon başarısı açısından yeni senaryolar üretilerek sürecin olumlu sonuçlanması hedeflenir.
Yönetim Gözden Geçirmesi
S&OP sürecinin son aşamasını yönetim gözden geçirmesi adımı oluşturur. Şirketin tüm departmanlarını şeffaf bir şekilde kapsayan planlama, yöneticiler tarafından değerlendirmeye alınır. Stratejiye dâhil olan kararların yeniden gözden geçirilmesi, şirket yönetimi açısından önemli avantajlar sağlar. Sonuçların öngörülebilir olması durumunda finansal hedeflere ulaşmak için verimli stratejiler sürece dâhil edilebilir. Genel kurumsal performansın da değerlendirilmesine yardımcı olan bu aşama sayesinde şirketler hedeflerine daha hızlı bir şekilde ulaşma şansı yakalayabilir.